Diccionario General de la Lengua Asturiana (DGLA)

(*) Puede utilizar en sus búsquedas las grafías l.l y h.

ende

Significado

  1. Ahí [GP. Ca. Ay. JH. ALl (Folk). AGO.] : Baxa de per ende arriba un orbayu mu huerte [Ca.] . Ahí [Cb {da las combinaciones sin definir más: per ende. end’arriba. end’alantre} .] . Ahí [GP. Cp {añade per ende ‘por ahí’}. Ll {aende ‘ahí’; dende ‘desde ahí. de ahí’; hacia ende ‘hacia ahí; pa ende ‘para ahí’; per ende ‘por ahí’}. Llomb.] . Ahí, allí [Ca.] . Ahí, allí, allá [Bard. Mar.] . Allí [Sb. JH. Ay {añade: perende ‘por ahí’. dende ‘desde ahí’; pendabaxo ‘por ahí abajo’} .] : Ende tase bien del too ensin facer naa [Ay.] . De ahí, de por ahí [Cg.] . De aquí [JH.] . De allí [JH.] . De esto [JH.] . Pasado de [JH.]
  2. Dende.

Variantes

inde [DA. AGO.]

Frases hechas y locuciones

Aende.[Ay.]
Ahí.
Como ende en denyuri.[Sb.]
Como allí en ningún sitio.
De cabo ende.[Cosiquines 246.]
De hacia allí.
D’ende.[Ay.] : D’ende nun saques naa, nun porfíes [Ay.].
De ahí.
D’inde.[DA.]
De allí.
Ende ál.[JH.]
Otra cosa, de otra manera.
Facer ende all.[JH.]
Hacer lo contrario de lo que se manda o previene.
Mitá sa ende.[Ay.]
Ahí cerquita.
Documentación literaria

Cuando tanta de lla xente / per en d’arriba añublaba / que parecín les abeyes.

Coronación Carlos IV 172

Tuvies ende la morada.

Coronación Carlos IV 178

Según que por ende cuerre / ente sos padres se trata.

El Camberu 7

Según que per ende suena / diz que morrió de vexigues.

Los Trataos 13

Si yes fiu de Dios tírate dende abaxo.

San Mateo 9

Quítateme d’inde satanás.

San Mateo 10